سیستم انتقال مواد
سیستم انتقال مواد برای جابجایی مواد مختلف اعم از مواد جامد کوچک، مواد پودری، گرانولی، ذرات غیر چسبنده و دانه های زیر استفاده می شود. صنایع مختلف برای استفاده در خطوط تولید، سیستم انبارش، توزین، بسته بندی، تزریق، جداسازی مواد، میکس و انتقال مواد در بین ایستگاه های مختلف تولیدی نیاز به سیستم های انتقال مواد دارند. در خصوص سیالات، مواد چسبنده، مواد جامد درشت و یا مواد مذاب از روش های دیگری برای انتقال مواد استفاده می شود.
در این میان صنایع بسیاری مانند پتروشیمی، صنایع غذایی، کاغذ سازی، سیم و کابل و یا داروسازی که مواد اولیه آنها اغلب به صورت پودر، گرانول و یا ذرات جامد زیر است از سیستم انتقال مواد مشخصی برخوردارند. در این موارد انتقال صحیح مواد به همراه رعایت مسائل بهداشتی و یا توزین دقیق مواد اهمیت زیادی دارد.
انتقال مواد به روش وکیوم یکی از روش هایی است که به دلیل برخورداری از محفظه سر بسته و بدون دخالت دست تقاضای زیادی دارد. این روش انتقال مواد را می توان در قسمت های مختلف کارخانجات اعم از انبار، بارگیری، خطوط تولید، بسته بندی و انبارش محصولات استفاده نمود. از طرفی به دلیل سهولت نصب و راه اندازی در وقت و هزینه صرفه جویی زیادی می شود. در ادامه به معرفی انواع روش های سیستم انتقال مواد می پردازیم.
انواع روش های سیستم انتقال مواد
سیستم انتقال مواد شامل روش های انتقال مواد به روش وکیوم و انتقال مواد به روش فشار است. در واقع این روش همانند یکدیگر بوده و از ایجاد اختلاف فشار منفی یا خلاء و اختلاف فشار مثبت یا دمش استفاده می نماید. هر کدام از این روش ها با توجه به نوع کاربری خود در قسمت های مختلف صنایع و کارخانجات مورد استفاده قرار می گیرند. سیستم انتقال به روش وکیوم توسط انواع پمپ های وکیوم یا خلاء صورت می گیرد.
در این روش از یک محفظه بسته، لوله های انتقال، پمپ های وکیوم و در نهایت محفظه انبارش استفاده می شود. پمپ های خلاء با ایجاد فشار منفی در یک سمت سیستم و فشار مثبت و پر تراکم در سمت دیگر موجب جابجایی مولکول های هوا می شوند. در این روش مواد و هوا توسط دستگاه مکیده شده و به سمت دیگر هدایت می شود.
نوع دیگری از انتقال مواد عملکرد در جهت عکس روش وکیوم دارد. در این روش هوای مورد نیاز توسط پمپ تولید و در درون سیستم جاری می شود. سیستم فشار هوا یا دمش بر حسب نوع کارکرد خود در بخش های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. جهت بررسی و آگاهی از سیستم های انتقال مواد مذکور، در ادامه به تشریح عملکرد آنها می پردازیم.
بررسی سیستم انتقال مواد به روش وکیوم
یکی از روش های متداول در انتقال مواد، سیستم انتقال مواد وکیوم است. این روش بر اساس عملکرد پمپ خلاء و مکش هوا از منبع تغذیه صورت می گیرد. در تمام سیستم های انتقال مواد به روش وکیوم ابتدا مواد جامد، پودری و یا گرانولی توسط لوله های مکش به درون سیستم مکیده می شود. پمپ های خلاء با ایجاد فشار منفی در لوله باعث جذب و حرکت مولکول های هوا و مواد جامد آن می شوند. پس از مکش مواد به درون لوله ها، این مواد به سمت دیگر لوله هدایت می شوند. در نهایت مواد به محل مورد نظر انتقال می یابند.
محفظه نهایی ممکن است دستگاه میکسر، ظروف بسته بندی، مخازن و سیلوهای دربسته و یا ایستگاه های مختلف تولیدی باشند. نکته قابل توجه این است که در سیستم انتقال مواد به روش وکیوم به دلیل مخلوط شدن هوا با مواد، پس از جابجایی مواد نیاز به جداسازی هوا وجود دارد. برای این کار از فرآیند فیلتراسیون استفاده می شود. در نتیجه هوای موجود میان ذرات معلق گرفته شده و مواد به درون محفظه نهایی هدایت می شوند. کلیه فرآیند توسط دستگاه های اتوماتیک کنترل می شود. مواردی همانند فشار هوا، میزان مکش، توان ورودی و خروجی، فیلتراسیون و دمای محیط به طور مداوم توسط سنسورها اندازه گیری می شود.
عملکرد پمپ خلاء در سیستم انتقال مواد: پمپ وکیوم پس از اینکه در داخل مخزن ایجاد خلاء می کند بر اثر این اختلاف فشار، مواد از درون مخزن و منبع تغذیه وارد لوله های مکش می شوند. پس از اینکه مخزن پمپ مملو از مواد شد، پمپ موقتا خاموش و در حدود ۶۰ ثانیه مواد به درون مخزن نهایی منتقل می شوند. در این مرحله پس از انتقال کامل مواد، شیر تخلیه بسته می شود و فرآیند ایجاد خلاء دوباره تکرار می شود. پمپ وکیوم این ویژگی را دارد که به طور مداوم و تا زمانی که دستگاه روشن است به کار خود ادامه می دهد.
توان مکش بالا و امکان تنظیم قدرت مکش یکنواخت در طول روشن بودن دستگاه یکی از مشخصه های بارز پمپ خلاء است. بدین ترتیب امکان انتقال کلیه مواد و ذرات جامد در روش سیستم انتقال مواد وکیوم وجود دارد. سیستم انتقال وکیوم ساده و کاربردی است و امکان نصب و راه اندازی آن در مدت زمان کوتاهی وجود دارد. این روش امکان جابجایی مواد با روش بهداشتی و عاری از مواد خارجی و آلودگی های محیطی فراهم می شود. هزینه تعمیرات پایین، وزن سبک و فرسایش کم از دیگر مزایای سیستم انتقال مواد وکیوم است.
مشخصات فنی و اجزای سیستم انتقال مواد وکیوم: یکی از ویژگی های سیستم انتقال به روش خلاء اجزا و مواد تشکیل دهنده کم و ساده آن است. سیستم از قطعاتی شامل پمپ خلاء، سیکلون اصلی، مخزن هوای فشرده، شیرهای کنترلی، سنسورهای اندازه گیری و فیلتراسیون تشکیل می شود. وزن سیستم در کل سبک است و امکان جابجایی آن به سهولت امکان پذیر است. محدوده خلاء ایجاد شده ما بین ۶۱۰ تا ۷۵۰ میلی بار است. سیستم های انتقال مواد بر حسب ظرفیت انتقال مواد، طول مسیر و حجم محفظه انبارش از مدل های مختلف پمپ استفاده می کند.
مدل های مختلف پمپ بر حسب طول مسیر سیستم انتقال مواد در اندازه های ۵، ۱۰، ۲۰ و ۳۰ متر قابل انتخاب است. از طرفی محفظه انبارش از ۳.۸ لیتر تا ۱۴ لیتر قابل انتخاب است. به عنوان مثال در سیستم انتقال مواد با لوله های به طول ۵ متر، ظرفیت انتقال مواد از ۰.۹ تن در ساعت تا ۱۴ تن در ساعت در ظرفیت های مخزن ۳.۸ و ۱۴ لیتر متغیر است. در طول مسیر ۳۰ متر می توان از پمپ های خلاء با ظرفیت جابجایی ۰.۳ تن تا ۲.۴ تن در ساعت با مخزن انبارش ۱۴ لیتر استفاده نمود.
به روش فشار
سیستم انتقال مواد به روش فشار با دمیدن هوای فشرده به درون خطوط لوله های انتقال همراه است. در این روش توسط پمپ های وکیوم و اختلاف فشار مثبت، هوای پر فشار به درون مخزن اولیه یا منبع تغذیه وارد شده و منجر به جابجایی مواد می گردد. برای تولید هوای فشرده و دمیدن آن درون لوله های انتقال از پمپ ساید چنل استفاده می شود. در این روش مواد هیچ گونه تماسی با محیط خارج ندارند لذا بدور از هر گونه آلودگی و گرد و غبار خواهند بود. این روش به دلیل قابلیت بالا و توانایی انتقال مواد زیاد در مسیرهای طولانی، کاربرد وسیعی در صنایع مختلف دارد. در نهایت نیز طی فرآیند فیلتراسیون هوا و مواد مخلوط شده با یکدیگر جداسازی می شوند.
عملکرد سیستم انتقال مواد به روش فشار: فرآیند سیستم انتقال مواد به روش فشار این گونه است که ابتدا مواد وارد محفظه قیف مانندی می شوند. در انتهای قیف شیرهای کنترلی پروانه ای شکل قرار دارد که حول یک محور به حالت دورانی می چرخند. پس از ورود مواد به سمت لوله های انتقال، فشار هوای ایجاد شده توسط پمپ ساید چنل منجر به هدایت مواد به داخل مخزن جداکننده می شود. در طول مسیر فرآیند فیلتراسیون مواد منجر به جداسازی هوا و گرد و غبار شده و در نهایت مواد سالم و بدور از هر گونه آلودگی وارد مخزن انبارش می شوند. در این روش امکان جابجایی مواد در ظرفیت های بالا و مسیرهای طولانی وجود دارد.
سهولت در نصب و راه اندازی، عدم آسیب رسانی به مواد، انتقال بهداشتی مواد، ضریب اطمینان بالا، کارایی زیاد و هزینه تعمیرات پایین از جمله مزایای این روش انتقال مواد است. همچنین مشخصه ویژه این روش نسبت به سایر روش های انتقال مواد امکان انتقال مواد از یک مبدا به تعداد زیادی مقصد است. بدین ترتیب می توانید از یک مخزن تغذیه و به روش سیستم انتقال مواد فشار چندین مخزن را تغذیه نمود.
مشخصات فنی و اجزای تشکیل دهنده سیستم انتقال مواد فشار: سیستم انتقال فشار از قطعات و اجزای محدودی ساخته شده است. این تعداد محدود قطعات، نصب آسان و هزینه تعمیرات پایین آن را به همراه دارد. از جمله اجزای تشکیل دهنده سیستم می توان به قیف بارگیری، شیر دورانی یا پروانه ای، لوله کشی، سیستم فیلتراسیون، پمپ ساید چنل، مخزن انبارش مواد و سنسورهای کنترل کننده دستگاه شامل فشار هوا، دما و میزان باد اشاره نمود. برای تهیه و نصب سیستم انتقال پر فشار بر حسب طول مسیر، حجم مخزن انبارش و ظرفیت انتقال مواد اقدام به تهیه مدل مورد نظر می نمایند.
مواد قابل انتقال در سیستم انتقال مواد
به روش وکیوم و فشار جزو متداول ترین روش های انتقال مواد محسوب می شوند. در این روش به دلیل عملکرد ساده، قدرت عالی مکش و دمش و یکنواختی توان دستگاه می توان به سهولت انواع مواد را جابجا نمود. مواد پودری، مواد و ذرات ریز چسبنده و روان، مواد گرانولی، دانه های ریز جامد، مواد سمی، مواد شیمیایی، انواع رنگدانه ها و ذرات جامد سبک وزن را می توان با این روش منتقل نمود. از طرفی به دلیل محفظه بسته و قابل کنترل، انتقال مواد به روش های وکیوم و فشار جزو برترین روش های انتقال مواد در صنایع داروسازی، صنایع غذایی، پتروشیمی، پلاستیک، بطری سازی، مقوا سازی و صنایع بازیافت محسوب می شوند.
در واقع انواع مواد اولیه مورد نیاز صنایع مختلف به جز مواد اولیه چسبنده، سیالات و مواد روغنی را می توان با این روش منتقل نمود. کاربرد و کارایی بالای سیستم انتقال مواد به روش های وکیوم و فشار منجر به استفاده گسترده از این روش ها در صنایع مختلف شده است. از طرفی هزینه پایین تعمیرات و نگهداری، کاربری آسان و سهولت در نصب با کاهش نیروی انسانی مورد نیاز همراه است.
خطوط تولیدی مکانیزه و صنعتی با بهره گیری از انواع سیستم های توزین و انتقال مواد مکانیزه، حداقل نیروی انسانی را بکار می گیرند. این کار علاوه بر حفظ کیفیت تولید، منجر به کاهش خطاهای انسانی و مشکلات مربوطه می گردد. همچنین امکان انتقال انواع میکروب ها و آلودگی ها توسط انسان به مواد اولیه در صنایع مهم و حساسی مانند داروسازی و غذایی کاهش زیادی می یابد.
سایر روش ها
در کنار روش های مواد وکیوم و فشار، روش انتقال مواد پر فشار نیز وجود دارد. در این روش از هوای فشرده با فشار بالاتر از یک بار استفاده می شود. بدین ترتیب امکان انتقال مواد درون خطوط لوله کشی در متراژهای بالا تا ۲۰۰ متر نیز وجود دارد. کلیه فرآیند و مشخصات، قطعات و اجزای تشکیل دهنده سیستم مشابه روش انتقال مواد با فشار است. تنها تفاوت در این روش استفاده از فشار بالای هوا برای جابجایی مواد خواهد بود. طول مسیر لوله کشی در این روش در متراژهای ۱۰، ۵۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ متر خواهد بود. حجم محفظه انبارش مواد از ۳۰ تا ۱۴۰۰ لیتر متغیر است.
میزان فشار بار مورد نیاز نیز ما بین ۶ تا ۷ بار خواهد بود. بر اساس سیستم انتقال مواد مورد نظر از مدل های مختلف پمپ استفاده می گردد. به عنوان مثال در لوله کشی ۱۰ متر امکان انتقال مواد از ۴.۳۲ متر مکعب تا ۲۰۱.۶ متر مکعب در ساعت متغیر است. همچنین درخطوط لوله کشی ۲۰۰ متر می توان ۰.۲۱۶ متر مکعب تا ۱۰.۰۸ متر مکعب در ساعت مواد را جابجا نمود.
در این روش می توان مواد تا دمای ۴۸۰ درجه سانتیگراد را جابجا نمود. در سیستم انتقال مواد پر فشار می توان انواع پودر، رنگدانه، ذرات کوچک جامد، مواد معدنی، مواد ساینده، مواد خورنده و سمی، مواد چسبنده و مضر را جابجا نمود. مواد مورد نظر باید اندازه چند میکرون تا قطعاتی همانند چیپس پلاستیک را داشته باشند. حداقل وزن مواد قابل انتقال از ۰.۰۵ کیلوگرم در متر مکعب به بالا خواهد بود. حفظ کیفیت مواد در طول فرآیند جابجایی یکی از برترین مزیت های سیستم انتقال مواد به روش پر فشار محسوب می شود.